سربازی از تبار سادات

⭕️ سوال

⁉️ منظور از اینکه می گویند خداوند متعال ظاهر و هم باطن است یعنی چه؟

?یکی از آیاتی که خداوند متعال در آن به توصیف خود پرداخته است، آیه 3 سوره حدید است که می‌فرماید: «هُوَ الْأَوَّلُ وَ الْآخِرُ وَ الظَّاهِرُ وَ الْباطِنُ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيْ‏ءٍ عَلِيمٌ: اول و آخر و ظاهر و باطن او است، و از هر چيزی آگاه است». در این آیه خداوند متعال ظاهر و باطن هر چیزی خوانده شده است که باید دید منظور چیست؟

✅ «ظاهر و باطن» بودن خداوند متعال، تعبير ديگرى از احاطه وجودى او نسبت به همه مخلوقات است، برخی از علما معتقدند: یکی از نام‌های خداوند متعال «ظاهر» است، زیرا از همه چيز ظاهرتر است، چرا كه آثارش همه جا را فرا گرفته است، هم‌چنین یکی از اسمای الهی «باطن» است، زیرا از همه چيز مخفی‌تر است، چون كه کنه ذاتش بر كسى روشن نيست.

? علامه طباطبایی معتقد است: «او محيط به تمام اشيا است، اين اسامى چهارگانه يعنى اول و آخر و ظاهر و باطن، چهار شاخه و فرع از نام «محيط» هستند، و محيط هم شاخه‌اى از اطلاق قدرت اوست، چون قدرتش محيط به هر چيزی است، البته ممكن است نام‌هاى چهارگانه مورد بحث را شاخه‌هايى از احاطه قدرتش ندانيم، بلكه شاخه‌هايى از احاطه وجود او بگيريم، چون وجود او قبل از وجود هر چيز و بعد از وجود هر چيز است».

✳️ مرحوم طبرسی نیز در تفسیر این اوصاف معتقد است: «ظاهر» به این معناست که او بر تمام اشیا غلبه و قدرت و احاطه دارد، و «باطن» به معنای این است که او به تمام اشیا عالم است و هیچ چیزی از او مخفی نیست.

? موید این تفسیر، سخنی از امیر مومنان(علیه‌السلام) است که می‌فرمايد: «هُوَ الظّاهِرُ عَلَيها بِسُلطانِهِ و عَظَمَتِهِ ، و هُوَ الباطِنُ لَها بِعِلمِهِ و مَعرِفَتِهِ: او با سلطه و عظمتش بر آن غلبه دارد، و با علم و معرفتش در باطن آن راه دارد.»

? در نتیجه: در تفسیر این دو اسم از اسمای الهی دو نظر وجود دارد؛ برخی معتقدند: او «ظاهر» است، به این معنا که آثار وجودیش از همه کس ظاهرتر و روشن‌تر است؛ برخی دیگر معتقدند: او «ظاهر» است به این معنا که بر تمام اشیا غلبه و سیطره دارد. هم‌چنین برخی «باطن» را به معنای خفای خود ذات می‌دانند و این‌که احدی به کنه او نمی‌تواند پی ببرد؛ برخی دیگر آن را به معنای نفوذ علم الهی در اشیا معنا کرده‌اند.
___________________